Verhaal 1 

Munnekeburen: Geert Schippers en Wiegertje Schaap

Het onderstaande verhaal is ook te beluisteren via het kopje "luisterverhalen" of klik op de onderstaande button: 

De begraafplaats lijkt op het eerste gezicht alleen een plek waar mensen worden begraven, maar het is veel meer dan dat. Elk graf en elk monument brengt een verhaal met zich mee. Sommige graven en monumenten hebben zulke bijzondere verhalen dat het van waarde is om als begraafplaats aandacht te besteden aan dit verhaal. Een bijzondere graf of monument kan van waarde zijn vanwege het feit dat de begraven persoon van waarde is geweest voor de lokale, regionale of nationale geschiedenis. Ook kan een grafmonument zelf, qua materiaal of vormgeving, van bijzondere waarde zijn voor de begraafplaats. 

Op de begraafplaats in Munnekeburen (Friesland) is een van die bijzondere verhalen, het verhaal van Geert Schippers en Wiegertje Schaap. Op de onderstaande foto is de grafsteen te zien, die als onderschrift heeft: “Mede uit dankbaarheid voor de jaren ’40-’45 – S. Waterman – L. Weyl – L. de Leeuw”. Wat is het verhaal achter deze graftekst? 

Foto 1: Grafsteen van Geert Schippers en Wiegertje Schaap met als ondertekst: 

“Mede uit dankbaarheid voor de jaren ’40-’45 – S. Waterman – L. Weyl – L. de Leeuw.

Het verhaal achter deze graftekst is dat Geert Schippers en zijn vrouw Wiegertje Schaap tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol hebben gespeeld in hulp bij het beschermen van Joodse en niet-Joodse onderduikers. Geert Schippers en Wiegertje Schaap woonden in een ver van de weg afgelegen huisje aan de Grindweg. Het huisje staat er nog steeds en is nu in het bezit van de familie Zeilstra en wordt door hen nu “De Ooievaar” genoemd.

Foto 2: de huidige woning op de plek waar de familie schippers woonde

Familie Schippers was arm. Geert Schippers werkte bij de werkverschaffing. Dit is een door de overheid opgezette organisatie om werkloosheid tegen te gaan. In de zomer werkte hij bij de boeren en in de winter in het riet. De familie had het dus niet breed, maar verbouwde zelf groente. Ook stonden er struiken en fruitbomen rond het huis. Het huis waarin zij woonden, stond dus achteraf. Daarom vroeg het verzet de familie Schippers om Joodse onderduikers op te willen nemen. Geert Schippers had weleens in de krant gelezen wat er gebeurde met de Joden, maar hij geloofde niet dat er zulke erge dingen voorkwamen. Geert vroeg aan zijn vrouw wat zij ervan dacht en zij stond achter het idee. Als het inderdaad slecht gesteld was met de Joden, dan moesten zij hun best doen voor die mensen, zo was de gedachte van de familie. 

De familie de Leeuw uit Steenwijk kwam daarna snel. Het contact tussen de familie De Leeuw en de familie Schippers kwam waarschijnlijk tot stand via het dienstmeisje uit Munnekeburen dat bij de familie De Leeuw gewerkt had. De onderduikers sliepen op zolder, in de achterkamer en in twee bedsteden. Vader en moeder De Leeuw en Lien en Louis woonden een tijdje bij de familie Schippers. Er ontstond echter ruzie over het aardappel schillen. Daarvoor was waarschijnlijk een schema, maar Louis had zijn aardappelschilbeurt al gehad. Toch meende Geert Schippers van niet. Allebei bleven ze volhouden. Louis vertrok. 

Na ongeveer een jaar vertrokken ze daarom weer. Ze kwamen, zonder dat de familie Schippers dat wist, terecht bij mensen die ook in Munnekeburen woonden. Lien zat waarschijnlijk bij mensen die een café hadden, waar dochter Dirkje Strampel-Schippers jaren later werkte. Nadat Louis was vertrokken werkte zij in de huishouding bij een schoolmeestersgezin in Scherpenzeel. Daar hoorde Dirkje van de buurvrouw dat Louis bij haar zuster in Nijetrijne zat. Dochter Dirkje is naar Louis gegaan om te kijken hoe het met hem ging. Toen zij weer thuis- kwam, zei haar vader dat Louis maar weer bij het gezin Schippers terug moest komen. Dat is ook gebeurd. 

De familie de Leeuw was niet het enige gezin dat tijdens de oorlog ondergedoken zat. Ook Sam Waterman en Leo Weyl zijn later bij de familie Schippers in huis gekomen. Die twee zaten bij de broer van mevrouw Schippers, maar er vond daar een inval plaats, waarbij het lukte om te ontsnappen. Zij kwamen bij de andere broer van mevrouw Schippers terecht. Die vroeg aan haar of zij kon helpen, omdat hij al een andere Joodse onderduiker had. Dus daardoor kwamen ook Sam en Leo bij de familie Schippers terecht. Later zijn er ook niet-Joodse onderduikers geweest. Ook een verzetsman, genaamd Jan Zwolle, dook daar onder. Moeder en dochter Schippers merkten dat hij met wapens in de weer was en vonden dat gevaarlijk in verband met de Joodse onderduikers. Toch hielden ze dat stil. Geert Schippers wist dat niet. In de hongerwinter had de familie Schippers ook nog een jongetje van vier, uit het westen van het land, in huis. 

Volgens Sam Waterman zaten er naast de vier Joodse onderduikers (Louis en Lien de Leeuw, Sam Waterman en Leo Weyl), ook zeven niet-Joodse onderduikers. Een van deze onderduikers was de verzetsman Jan Zwolle. Hij was vaak gespannen, maar niet onaardig. Ook het echtpaar Jan Heintje Hofstede en Trudi Paul, de Duitse vrouw van Hofstede, zaten ondergedoken bij de familie Schippers. 

Jan Hofstede moest vanwege de Arbeitseinsatz naar Duitsland, waar hij tewerkgesteld werd. Hij was muzikant en moest in Duitsland accordeon spelen. Daar ontmoette hij Trudi. Hij vluchtte terug naar Nederland en Trudi kwam met hem mee. Ook Trudi werd liefdevol ontvangen en opgenomen bij de familie Schippers. Volgens Sam Waterman was het een lieve vrouw. Na de oorlog dreigde ze Nederland uitgezet te worden (naar Duitsland). Waterman heeft haar toen geholpen door een verklaring op te stellen, waarin hij schreef dat zij nooit pro-nazi of anti-Nederland was geweest. Ook een man genaamd Jan van der Born, en  een man uit Haarlem, zijn nog ondergedoken geweest bij Geert Schippers en Wiegertje Schaap. 

Er waren regelmatig geruchten dat het mis zou gaan. Daarvoor hadden ze een gat in de grond gegraven een eindje van het huis vandaan. De onderduikers gingen met wat stro en dekens in het gat. Daarna gingen er planken overheen. Daarover werden weer graszoden gelegd. Vaak zaten ze daar een tijdje. Soms zaten de onderduikers ook verstopt in het hoge riet. 

Na de oorlog heeft Louis geprobeerd een onderscheiding voor Geert en Wiegertje Schippers te krijgen. Geert Schippers wilde daar niet van weten, omdat hij al lang blij was dat zij de oorlog hadden overleefd. Helaas lukte het niet om deze onderscheiding te krijgen. Na het overlijden van Geert Schippers heeft Sam Waterman het nog eens aangevraagd. Er kwam veel bij kijken en het duurde soms jaren. Na het overlijden van Wiegertje Schippers kregen zij postuum alsnog de Yad Vashem onderscheiding (1983), zie foto. Ook is er een boom geplant in Israël voor de familie Schippers door familie de Leeuw. 

Foto 3: certificaat boomplanting Israël

Foto 4: namen van Geert en Wiegertje Schippers op monument Yad Vashem.

Foto 5: medaille Yad Vashem Geert en Wiegertje Schippers 

Ook het grafmonument op de begraafplaats van Munnekeburen is betaald door onderduikers Louis, Sam en Leo. Hun namen zijn daardoor ook terug te vinden, als onderschrift, op de grafsteen. De grafsteen, met het onderschrift is nog steeds terug te vinden op de begraafplaats in Munnekeburen. 

Voor het opstellen van dit verhaal is gebruik gemaakt van de onderstaande bronnen: 

  • Jan van Rossum. In de onderduik. Hoe Steenwijker Joden de oorlog overleefden. (Meppel: Ten Brink, 2011), 125 – 148. 
  • Verslag van een gesprek met Dirkje Strampel- Schippers uit 2009 (auteur onbekend) en fotomateriaal, verkregen via de zoon van Dirkje Strampel – Schippers
  • “Geert Schippers & Wiegertje Schippers,” Yad Vashem, the world Holocaust Remembrance Centre, Schippers Geert & Wiegertje (Schaap).
  • “Righteous among the nations honored by Yad Vashem by 1 January 2022,” Yad Vashem, the world Holocaust Remembrance Centre, netherlands.pdf
  • Brigitte Weusten, “Herinneringen van Martha Dijkstra-Schaap (93) aan de onderduik,” Herinneringen van Martha Dijkstra-Schaap (93) aan de onderduik | Hiding out in Frisia

Copyright: zonder toestemming van de auteurs (van het verhaal) mag dit verhaal of het 'luisterverhaal' niet elders worden gedupliceerd of gepubliceerd. Wilt u (delen van) het verhaal gebruiken? Neem dan contact op met de administratie! 

We hebben je toestemming nodig om de vertalingen te laden

Om de inhoud van de website te vertalen gebruiken we een externe dienstverlener, die mogelijk gegevens over je activiteiten verzamelt. Lees het privacybeleid van de dienst en accepteer dit, om de vertalingen te bekijken.